System ubezpieczeń zdrowotnych w Niemczech

Ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech

Od 2009 roku każda osoba, która mieszka na stałe w Republice Federalnej Niemiec ma obowiązek posiadania ubezpieczenia zdrowotnego. Ubezpieczenie zdrowotne wymagane jest także podczas krótkotrwałych pobytów w Niemczech, w przeciwnym razie odmawia się wydania wizy.

cechy NiemczechUstawowe ubezpieczenie zdrowotneubezpieczenia prywatnegostudentówpracowników gościnnychzagranicznych pracowników naukowychubiegających się o azylpraktykantów i opiekunek do dzieciDoradztwo / linki

Szczególne cechy niemieckiego systemu ubezpieczeń zdrowotnych

Cechą charakterystyczną niemieckiego systemu ubezpieczeń zdrowotnych jest podział na ustawowe kasy chorych (GKV) i prywatne kasy chorych (PKV). Dostęp do ustawowych kas chorych ma niemal każdy, podczas gdy w prywatnych kasach obowiązują określone warunki.

Obywatele krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego1 (EOG) oraz krajów, z którymi Republika Federalna Niemiec podpisała konwencję o zabezpieczeniu społecznym2, mogą pozostać ubezpieczeni w ramach ubezpieczenia zdrowotnego swego rodzimego kraju. Tym niemniej w porównaniu do Niemiec zakres usług objętych ubezpieczeniem może w poszczególnych krajach znacznie się różnić, tak że konieczny może okazać się wkład własny lub zawarcie dodatkowego ubezpieczenia.

Ustawowe ubezpieczenie zdrowotne (GKV) i zasada solidarności

Składki na ustawowe ubezpieczenie zdrowotne zależą od dochodów. Podstawą jest łączny dochód brutto, od którego odciągana jest ujednolicona stawka składki w wysokości 14,6% (stan na 2019). Ta rozkładana jest w takiej samej części na ubezpieczonego i pracodawcę, po 7,3 %. Dodatkowo każda kasa chorych pobiera dodatkową składkę w różnej wysokości, którą płaci tylko pracownik. Jeśli kwota służąca jako podstawa do obliczania składki (2019: 4.537,50 euro) zostanie przekroczona, dochody nie wpływają na jej wyliczenie. Ustawowym ubezpieczeniem zdrowotnym mogą być objęte dzieci i współmałżonek w ramach bezpłatnego ubezpieczenia rodzinnego.

Niektóre grupy osób mają obowiązek posiadania ubezpieczenia w ustawowej kasie chorych. Są to w szczególności:

pracownicy etatowi (o dochodzie brutto poniżej limitu obowiązkowego ubezpieczenia)

emeryci i renciści (jeśli spełniony jest okres wcześniejszego ubezpieczenia)

osoby pobierające zasiłek dla bezrobotnych I

Ustawowe ubezpieczenie zdrowotne doradcaUstawowe ubezpieczenie zdrowotne listaUstawowe ubezpieczenie zdrowotne doświadczenieUstawowe ubezpieczenie zdrowotne porównywanie

Świadczenia indywidualne w ramach ubezpieczenia prywatnego

Członkostwo w prywatnej kasie chorych (PKV) nie jest dostępne dla każdego. Pracownik może ubezpieczyć się w PKV, jeśli osiąga dochód brutto powyżej limitu obowiązkowego ubezpieczenia (2019: 5.062,50 euro miesięcznie). Takie osoby muszą złożyć wniosek o zwolnienie z obowiązkowego ubezpieczenia. Często prywatne kasy chorych wymagają minimalnego okresu stałego miejsca zamieszkania w Niemczech. Osoby ubezpieczone z zagranicy muszą wykazać długoterminowy okres ubezpieczenia. Wiele prywatnych towarzystw ubezpieczeniowych oferuje dla tej grupy osób taryfy specjalne, które dopasowane są do potrzeb i okresu pobytu w Niemczech.

W przypadku złożenia wniosku o ubezpieczenie w prywatnej kasie chorych, należy odpowiedzieć na szczegółowe pytania dotyczące stanu zdrowia (ocena stanu zdrowia). Niemieckie ubezpieczenie traci ważność po powrocie ubezpieczonego do swojego rodzimego kraju.

Poniższe grupy osób są często ubezpieczone prywatnie:

Pracownicy etatowi (o dochodzie brutto powyżej limitu obowiązkowego ubezpieczenia)

Urzędnicy

Osoby prowadzące własną działalność i wykonujące wolny zawód

Niezależnie od wysokości dochodów, składki w prywatnych kasach chorych zależą

Ubezpieczenia dodatkowe

Ubezpieczenia dodatkowe mogą wypełniać luki w zakresie usług oferowanych w ramach ubezpieczenia zdrowotnego. Zawarcie ubezpieczenia dodatkowego następuje w prywatnym towarzystwie ubezpieczeniowym, w sposób całkowicie niezależny od dochodu. Ważnymi ubezpieczeniami dodatkowymi są na przykład: dodatkowe ubezpieczenie pielęgnacyjne, dodatkowe ubezpieczenie dentystyczne oraz dodatkowe ubezpieczenie szpitalne.

ubezpieczenia prywatnego doradcaubezpieczenie stomatologiczne przemiennośćubezpieczenie stomatologiczne doradcaubezpieczenia prywatnego doświadczenieUbezpieczenia dodatkowe doradcaubezpieczenie stomatologiczne doświadczenie

Ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech dla studentów z zagranicy

Wszyscy studenci z zagranicy, którzy rozpoczynają studia specjalistyczne na niemieckim uniwersytecie lub w innej szkole wyższej, muszą posiadać ubezpieczenie zdrowotne. Bez dowodu posiadania ubezpieczenia zdrowotnego nie można zapisać się na studia.

Obowiązek ubezpieczenia w Niemczech

W zależności od celu pobytu, kraju pochodzenia i wieku studenta obowiązują różne warunki. Zasadniczo rozróżnia się pięć następujących grup osób:

1 studenci z państw EOG¹ lub krajów, z którymi Niemcy podpisały konwencję o zabezpieczeniu społecznym²
2 studenci ze wszystkich innych krajów
3 studenci, którzy mają powyżej 30 lat lub ukończyli 14 semestr studiów
4 uczestnicy kursów przygotowawczych do studiów
5 zagraniczni doktoranci i stypendyści

Ubezpieczenie zdrowotne dla obywateli Unii Europejskiej poniżej 30 roku życia / z ukończonym 14 semestrem studiów

Ubezpieczenie zdrowotne w kraju pochodzenia	Możliwości ubezpieczeniowe w Niemczech	Dodatkowe warunki
Ustawowe ubezpieczenie zdrowotne	uznanie w ramach ustawowego ubezpieczenia zdrowotnego	European Health Insurance Card (EHIC) rodzimej kasy chorych
Prywatne ubezpieczenie zdrowotne	Prywatne ubezpieczenie zdrowotne	Potwierdzenie kasy kraju rodzimego; rozliczenie świadczeń i leków z rodzimą kasą chorych
brak ubezpieczenia zdrowotnego	Ustawowe lub prywatne ubezpieczenie zdrowotne	po ukończeniu 30. roku życia możliwe jest wyłącznie prywatne ubezpieczenie zdrowotne

Uwaga: Zagraniczni studenci, którzy posiadają prywatne ubezpieczenie w Niemczech, ale nie osiągnęli jeszcze 30 roku życia, często potrzebują przy zapisach na studia zaświadczenia o zwolnieniu z obowiązku posiadania ustawowego ubezpieczenia zdrowotnego. Później, w czasie odbywania studiów, nie można zawrzeć ustawowego ubezpieczenia zdrowotnego.

Obowiązek posiadania ubezpieczenia zdrowotnego dla obywateli spoza Unii Europejskiej

Podczas pobytu w Niemczech studenci ze wszystkich innych krajów niż unijne muszą koniecznie posiadać ubezpieczenie zdrowotne w prywatnej lub ustawowej kasie chorych. Studenci, którzy przekroczyli 30 rok życia lub ukończyli 14 semestr studiów, nie są ubezpieczani w ustawowych kasach chorych i muszą zawrzeć ubezpieczenie prywatne. Ta sama zasada obowiązuje osoby uczestniczące w kursach językowych przygotowujących do studiów w Niemczech.

Składki na ustawowe ubezpieczenie zdrowotne (stan z 2019 roku)

Ubezpieczenie studenckie dla obcokrajowców	Składka na ubezpieczenie zdrowotne	Składka na ubezpieczenie pielęgnacyjne	Składki łącznie
studenci nieposiadający dzieci (wiek powyżej 23 lat)	76,04 euro*	24,55 euro**	100,59euro*
Studenci do 23. roku życia lub posiadający dzieci	76,04 euro*	22,69 euro**	98,73 euro*

*Składki na ustawowe ubezpieczenie studenckie dla obcokrajowców są takie same we wszystkich kasach chorych. Do tego dochodzi indywidualna dodatkowa składka w danej kasie chorych.
**Składki na ubezpieczenie pielęgnacyjne wynoszą dla studentów posiadających dzieci 3,05%, dla studentów od 23. roku życia nieposiadających dzieci 3,30%.

Przed rozpoczęciem studiów zagraniczni studenci powinni zasięgnąć porady we właściwym dla siebie Dziale ds. Studenckich (Studentenwerk) lub w akademickim Biurze Współpracy z Zagranicą (International Office).

Praca w Niemczech – ubezpieczenie zdrowotne dla pracowników gościnnych

Zasadniczo obowiązuje następująca reguła: pracownik posiada ubezpieczenie społecznie w kraju, w którym pracuje. Dlatego nawet, jeśli okres pracy w Niemczech jest krótki, koniecznie jest posiadanie niemieckiego ubezpieczenia zdrowotnego.

Ochrona ubezpieczeniowa dla obywateli Unii Europejskiej

Pracownicy gościnni z państw EOG¹ oraz z krajów, z którymi Niemcy podpisały konwencję o zabezpieczeniu społecznym², muszą być zawsze ubezpieczeni w Niemczech i to niezależnie od tego, czy pracują u kogoś czy prowadzą własną działalność gospodarczą. Zasada ta obowiązuje także w przypadku, gdy osoba zarabiająca mieszka w innym unijnym kraju członkowskim lub gdy dany pracodawca posiada tam swoją siedzibę. Od niniejszej reguły istnieją zaledwie dwa wyjątki:

1
osoba jest czynna zawodowo jednocześnie jako pracownik w jednym kraju członkowskim oraz posiada własną działalność gospodarczą w innym kraju członkowskim -> ubezpieczenia społeczne są możliwe w obu krajach

2
ograniczone w czasie oddelegowania za granicę (na maksymalnie 12 miesięcy) -> ubezpieczenie zdrowotne w kraju pochodzenia (w tym celu wymagane jest zaświadczenie na druku E101)

Ochrona ubezpieczeniowa dla obywateli spoza Unii Europejskiej

Niezależnie od długości pobytu, osoby czynne zawodowo, które pochodzą z krajów innych niż unijne, również mają obowiązek posiadania niemieckiego ubezpieczenia zdrowotnego – pod warunkiem, że oprócz pozwolenia na pracę mają także pozwolenie na pobyt. Obywatele krajów trzecich mogą złożyć wniosek o wydanie tego dokumentu w niemieckich placówkach dyplomatycznych za granicą lub w Urzędach ds. Obcokrajowców w Niemczech.

Praca i badania w Niemczech – ubezpieczenie zdrowotne dla pracowników gościnnych i zagranicznych pracowników naukowych

Przepisy dla zagranicznych pracowników naukowych

Także dla pracowników naukowych (badaczy) oraz towarzyszących im członków rodzin obowiązkowe jest ubezpieczenie zdrowotne. Dlatego też obywatele państw trzecich już przed wyjazdem koniecznie powinni zasięgnąć informacji o możliwościach ubezpieczenia: Tylko przedłożenie odpowiedniego ubezpieczenia zdrowotnego zapewnia uzyskanie zezwolenia na pobyt. Zestawienie regulacji ustawowych:

Pochodzenie/rodzaj pobytu	Regulacje dotyczące ubezpieczenia zdrowotnego
Pracownicy naukowi z państw EOG1 i państwa, które podpisały konwencję o zabezpieczeniu społecznym2	Ubezpieczenie chorobowe zawarte w kraju pochodzenia obowiązuje także w Niemczech (karta European Health Insurance Card). Wymagany formularz o numerze 1 lub 101 z kasy chorych w kraju pochodzenia lub zakładu ubezpieczeń społecznych
Zagraniczni pracownicy naukowi mieszkający w Niemczech (w przypadku dłuższych pobytów)	Obowiązek zawarcia ubezpieczenia zdrowotnego w towarzystwie ubezpieczeniowym zarejestrowanym w Niemczech Obowiązujące za granicą ubezpieczenie chorobowe może na czas pobytu w Niemczech zostać objęte ekspektatywą
Pracownicy naukowi z umową o pracę	Zasadniczo istnieje obowiązek zawarcia ustawowego lub prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego w Niemczech
Pracownicy naukowi ze stypendium	Możliwe jest tylko prywatne ubezpieczenie chorobowe

Ubezpieczenie zdrowotne dla imigrantów w Niemczech

Osoby, które zamierzają wyemigrować do Niemiec i tym samym zamieszkać tam na stałe, muszą posiadać ubezpieczenie zdrowotne. W przeciwnym razie spotkają się z odmową otrzymania wizy.

Prawo do pobytu obywateli Unii Europejskiej

Zasadniczo obywatele Unii Europejskiej mają prawo do zamieszkania w każdym kraju unijnym – także wtedy, gdy tam nie pracują. Prawo do pobytu wiąże się jednak z dwoma warunkami:

1
Imigranci muszą dysponować wystarczającymi środkami, by móc sfinansować swój pobyt w danym kraju unijnym

2
Zawarcie umowy ubezpieczenia zdrowotnego w „nowym” kraju unijnym

Regulacje obowiązujące obywateli krajów spoza Unii Europejskiej

Imigranci, którzy mają obowiązek posiadania wizy na przyjazd do Niemiec, muszą już w momencie składania wniosku o wizę okazać dowód, iż są objęci zdrowotną ochroną ubezpieczeniową. W zależności od tego, czy imigrant jest osobą czynną zawodowo czy nie, obowiązują różne warunki ustawowego ubezpieczenia zdrowotnego z jednej strony i prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego z drugiej.

Regulacje specjalne dla osób ubiegających się o azyl w Niemczech

Szczególny status mają osoby, które ubiegają się w Niemczech o ochronę przed represjami politycznymi lub innego rodzaju. Zasadniczo osoby ubiegające się o azyl nie są objęte ustawowym ubezpieczeniem zdrowotnym. W przypadku choroby osoby takie mają prawo do świadczeń zgodnie z ustawą o świadczeniach dla osób ubiegających się o azyl (AsylbLG). W zależności od statusu i okresu pobytu obowiązują zgodnie z ustawą różne poziomy świadczeń.

Prawo do świadczeń zgodnie z §4 AsylbLG obejmuje:

w przypadku nagłej choroby: konsultacja z lekarzem, włącznie z leczeniem, środkami opatrunkowymi i lekami, a także inne świadczenia, mające na celu wyzdrowienie

opieka pielęgniarska i lekarska, ponadto pomoc położnej oraz środki lecznicze i opatrunkowe dla kobiet w ciąży i w połogu

Prawo do badań profilaktycznych i szczepień

Niemieckie ubezpieczenia zdrowotne dla uczniów, praktykantów i opiekunek do dzieci

limitu obowiązkowego ubezpieczenia

Uczestnicy wymian szkolnych, zagraniczni praktykanci oraz opiekunki do dzieci, którzy podjęli pracę w Niemczech, muszą posiadać ubezpieczenie zdrowotne i wypadkowe na czas swego pobytu w Niemczech. Praktykanci zagraniczni i opiekunki do dzieci podlegają ustawowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu, jeśli ich miesięczne wynagrodzenie wynosi powyżej 450 euro. Osoby te mogą zawrzeć prywatne ubezpieczenie zdrowotne. Jest ono specjalnie dopasowane do potrzeb zagranicznych gości i odwiedzających z państw EOG¹ i państw, które podpisały konwencję o zabezpieczeniu społecznym².

Rodzime ubezpieczenie zdrowotne czy ubezpieczenie niemieckie?

Odwiedzający z państw należących do EOG¹ mogą korzystać z opieki w Niemczech na podstawie europejskiej karty ubezpieczenia zdrowotnego (EHIC). Jeśli rodzimy kraj podpisał z Niemcami konwencję o zabezpieczeniu społecznym² włącznie z uregulowaniami w kwestii ubezpieczenia zdrowotnego, w pewnych wypadkach można starać się o świadczenia w Niemczech. Zakres świadczeń ustalany jest w danej konwencji. Jeśli kraj pochodzenia nie należy do państw EOG1 i nie istnieją umowy w zakresie zabezpieczenia społecznego2, należy przystąpić do prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego. W przypadku opiekunek do dzieci koszty prywatnego ubezpieczenia (PKV) oraz ubezpieczenia wypadkowego są pokrywane przez zatrudniającą rodzinę.

Ograniczenia wiekowe dla pracujących w charakterze opiekunki do dzieci:

Zasadniczo: od 18. do 27. roku życia

Dla wniosku o wizę: od 18. do 26. roku życia

Obywatele spoza Unii Europejskiej: od 18. do 24. roku życia

maksymalny okres ubezpieczenia: 12 miesięcy

Zasadniczo zaleca się, by przed wyjazdem zagranicznym zasięgnąć niezależnej porady w kraju rodzimym lub w kraju przyszłego pobytu. Można to zrobić na przykład we właściwych placówkach dyplomatycznych za granicą, właściwym Urzędzie ds. Obcokrajowców lub w towarzystwach ubezpieczeniowych.

Uwaga: Taryfy i świadczenia różnią się w zależności od oferenta – dlatego ceny i świadczenia powinny być sprawdzone przed zawarciem umowy. Ponadto istnieją specjalne taryfy dla osób, które przebywają w Niemczech krótkoterminowo w ramach programu Work & Travel.

Przydatne wskazówki dla obcokrajowców przebywających w Niemczech 

Jak postępować w nagłych wypadkach? Zwłaszcza w przypadku, gdy konieczna jest pomoc medyczna, warto wiedzieć, do kogo można się zwrócić i jak dotrzeć do osób mogących udzielić pomocy.

1. Ważne numery telefonu w nagłych wypadkach

W przypadku, gdy potrzebna jest szybka, bezpośrednia pomoc medyczna lub jeśli nastąpił inny nagły przypadek, konieczna jest znajomość następujących numerów telefonu:

112 → Lekarz pogotowia ratunkowego /karetka i/lub straż pożarna (w całej Europie)
110 → Policja

Wszystkie numery alarmowe są bezpłatne.

2. Dyżur lekarski

Możliwości otrzymania pomocy lekarskiej poza oficjalnymi godzinami przyjęć pacjentów:

• 116117 → Dyżur lekarski stowarzyszenia lekarzy kas chorych
• Oddziały ratunkowe szpitala miejskiego lub kliniki w miejscowości

Instytucje edukacyjne	Adres
Ministerstwo Spraw Zagranicznych	www.auswaertiges-amt.de
Federalny urząd ds. migracji i uchodźców	www.bamf.de
Federalny pełnomocnik ds. cudzoziemców	www.bundes­auslaender­beauftragte.de
Krajowe rady ds. uchodźców	www.fluechtlingsrat.de
Niemiecka Centrala Wymiany Akademickiej (DAAD)	www.daad.de
Deutsches Studentenwerk (DSW) e.V. (Niemieckie Stowarzyszenie Pomocy dla Studentów)	www.internationale-studierende.de
Fundacja ds. Wsparcia Konferencji Rektorów Akademickich Uczelni	www.hochschul­kompass.de
Sekretariat der Ständigen Konferenz der Kultusminister der Länder (konferencja ministrów kultury i oświaty krajów związkowych) Centralna Jednostka zajmująca się oceną zagranicznych świadectw	www.anabin.kmk.org
Goethe-Institut e. V. (Instytut Goethego)	www.goethe.de
Gesellschaft für Akademische Studienvorbereitung und Testentwicklung e. V. Test języka niemieckiego jako języka obcego instytutu TestDaf	www.testdaf.de
Federalne Ministerstwo Edukacji i Badań	www.bmbf.de
Federalny Urząd Ubezpieczeń	www.bundes­versicherungs­amt.de
Federalna Centrala Kształcenia Obywatelskiego (bpb)	www.bpb.de
Deutsche Verbindungsstelle Krankenversicherung – Ausland (DVKA)(Niemiecka Instytucja Łącznikowa Ubezpieczenia Chorobowo-Zdrowotnego dla Zagranicy)	www.dvka.de

Instytucje opieki zdrowotnej	Adres
Ministerstwo Zdrowia (BMG)	www.bundes­gesundheits­ministerium.de
Federalna Centrala Informacji o Zdrowiu (BZgA)	www.bzga.de
Bundesvereinigung für Prävention und Gesundheitsförderung e. V. (BVPG) (Krajowe Stowarzyszenie Profilaktyki i Promocji Zdrowia)	www.bvpraevention.de
Niezależne Doradztwo dla Pacjentów w Niemczech (UPD)	www.patienten­beratung.de/de
Niemiecki Czerwony Krzyż (DRK)	www.drk.de
Diakonie Niemieckie	www.diakonie.de
Caritas Deutschland (niemiecki oddział Caritasu)	www.caritas.de
Bundesarbeitsgemeinschaft der freien Wohlfahrtspflege (BAGFW) (Federalna Wspólnota Robocza Niezależnej Pomocy Społecznej)	www.bagfw.de
Deutsche AIDS-Hilfe (Niemiecka pomoc osobom chorym na AIDS)	www.aidshilfe.de
Deutsche Hauptstelle für Suchtfragen e.V. (DHS) (Zjednoczenie związków działających w profilaktyce i leczeniu uzależnień)	www.dhs.de
Deutsche STI-Gesellschaft e.V. Gesellschaft zur Förderung der Sexuellen Gesundheit (Stowarzyszenie ds. Wsparcia Zdrowia Seksualnego)	www.dstig.de
Deutsche Gesellschaft für Ernährung e. V. (Niemieckie Towarzystwo Żywienia)	www.dge.de
Das Gesunde Städte-Netzwerk (zdrowe miasta – sieć)	www.gesunde-staedte-netzwerk.de

¹ Kraje UE/EOG: Państwa członkowskie UE i Lichtenstein, Norwegia, Islandia + Szwajcaria
² Państwa, które podpisały z Niemcami umowę o zabezpieczeniu społecznym: Bośnia i Hercegowina, Departamenty Zamorskie Francji (Gujana Francuska, Gwadelupa, Martynika, Majotta, Reunion), Izrael³, Chorwacja, Maroko, Macedonia, Czarnogóra, Serbia, Turcja i Tunezja
³ Umowa dotyczy wyłącznie całość świadczeń okołoporodowych w ramach ubezpieczenia zdrowotnego.

MerkenMerken